Feedback geven én ontvangen is iets waar veel mensen tegenop zien. In de klas zie ik dat vaak gebeuren: een leerling wil iets zeggen tegen een ander, maar houdt zich in omdat hij bang is de ander te kwetsen. Ook leerkrachten ervaren dat. Je wilt duidelijk zijn, maar tegelijk wil je voorkomen dat het hard of aanvallend klinkt. Juist daarom ben ik zo enthousiast over de 4G-methode. Die geeft houvast om eerlijk en respectvol te zijn, zonder dat de ander meteen in de verdediging schiet.

Wat houdt de 4G-methode in?

De 4G-methode is een manier van feedback geven waarbij je vier stappen doorloopt:

Gedrag – benoem wat je concreet hebt gezien of gehoord.

Gevoel – leg uit welk gevoel dat gedrag bij jou oproept.

Gevolg – vertel wat de gevolgen zijn voor

Gewenst gedrag – maak duidelijk wat je liever zou zien.

Doordat je stap voor stap blijft bij wat er feitelijk gebeurt en wat jij ervaart, voorkom je dat het een persoonlijke aanval wordt. Je geeft de ander een kans om te begrijpen wat zijn gedrag doet en wat hij anders kan doen.

Waarom werkt dit zo goed in het onderwijs?

In een schooldag gebeuren er tientallen kleine en grote interacties. Leerlingen praten door elkaar heen, vergeten afspraken of maken soms een opmerking die een ander kwetst. Als leerkracht reageer je daar soms uit een soort reflex op met: “Doe eens normaal” of “Je bent altijd zo druk.” Maar zulke opmerkingen helpen eigenlijk niemand. Ze zijn vaag en richten zich meer op de persoon dan op het gedrag.

De 4G-methode maakt dat verschil. Je blijft bij concreet gedrag en koppelt daar een alternatief aan: gewenst gedrag waar de leerling mee verder kan. Dat werkt vaak een stuk beter en voelt minder belerend. Ook tussen collega’s is het waardevol. Stel dat iemand steeds later reageert op afspraken, dan kun je dat bespreken zonder dat het meteen klinkt als een verwijt.

Voorbeeld uit de klas

Een leerling roept regelmatig door de klas heen. Met 4G kun je het zo brengen:

Gedrag: “Ik merk dat je vaak roept als je iets wilt zeggen.”

Gevoel: “Dat geeft mij een onrustig gevoel, omdat ik iedereen evenveel aandacht wil geven.”

Gevolg: “Andere leerlingen raken daardoor sneller afgeleid.”

Gewenst gedrag: “Ik wil je vragen je vinger op te steken, zodat je aan de beurt komt.”

Je benoemt duidelijk wat er gebeurt en wat dat met jou en de groep doet, maar zonder de leerling persoonlijk af te vallen.

Voorbeeld tussen collega’s

Je werkt samen aan een project en een collega levert zijn stukken steeds te laat in. Ook dat kun je met de 4G-methode bespreekbaar maken:

Gedrag: “Ik zie dat je de afgelopen drie keren later hebt ingeleverd dan we hadden afgesproken.”

Gevoel: “Dat geeft mij stress, omdat ik mijn deel niet goed kan afronden.”

Gevolg: “Daardoor schuift de planning telkens op.”

Gewenst gedrag: “Ik zou graag willen dat je uiterlijk op de afgesproken datum inlevert, zodat we samen op schema blijven.”

Het verschil met gewone kritiek? Je zegt niet: “Je bent onbetrouwbaar.” Je blijft bij het gedrag en de gevolgen. Dat maakt het voor de ander veel makkelijker om er iets mee te doen.

Feedback zonder aanval

Wat de 4G-methode sterk maakt, is dat je geen labels plakt op de persoon. In plaats van “Jij bent storend” of “Jij bent altijd te laat”, beschrijf je alleen het gedrag en wat dat teweegbrengt.

“Feedback is pas waardevol als het leidt tot verandering. De 4G-methode maakt die stap een stuk makkelijker.”

Tips om de 4G-methode in te zetten

– Wees concreet: noem voorbeelden, geen vage termen.
– Gebruik ik-boodschappen, zo voorkom je verwijten.
– Kies een rustig moment, niet midden in de hectiek.
– Houd het kort en duidelijk.
– Oefen ook met leerlingen: laat hen de methode gebruiken bij groepsopdrachten of samenwerking.

Een cultuur van veiligheid en groei

Feedback geven is niet alleen een trucje. Het draait om het creëren van een cultuur waarin leerlingen en collega’s zich veilig voelen om fouten te maken en elkaar te helpen groeien. Ik heb zelf gemerkt dat leerlingen die de 4G-methode kennen, veel bewuster met hun woorden omgaan.

In plaats van “Hij pest mij altijd” hoor je dan bijvoorbeeld:
“Ik voel me buitengesloten als jij steeds naast iemand anders gaat zitten, want dan heb ik geen maatje. Ik zou het fijn vinden als je af en toe ook naast mij gaat zitten.”

Zo’n formulering maakt een wereld van verschil.

Conclusie

De 4G-methode is een laagdrempelig maar krachtig hulpmiddel om feedback te geven in het onderwijs. Het houdt de boodschap concreet, respectvol en oplossingsgericht. Door te focussen op gedrag en gewenst gedrag, voorkom je dat feedback voelt als kritiek of een aanval.

Of je nu orde in de klas wilt bewaren, een leerling wilt helpen zich beter uit te drukken of een collega wilt aanspreken: met de 4G-methode wordt feedback een kans om samen vooruit te komen.

Meer artikelen lezen? Bekijk onze kennisbank!