Taal bewust: hoe verweven is taal met ons leven?

Bij levensbedreigende situaties vragen we ons af: hoe lang kan een mens zonder eten of
drinken? De vraag hoe lang een mens zonder taal kan wordt niet gesteld. Maar hoe
groot is het aandeel van taalvorming in ons leven?

Vanaf het begin

Zelf hebben we het niet bewust meegemaakt, het moment waarop we ter wereld kwamen.
Hoe anders is dat voor onze ouders en de mensen die er op dat moment bij waren. Vele
processen gingen eraan vooraf, maar dan komt het moment waar ieder die erbij staat met
ingehouden adem op wacht: het eerste geluid, teken van leven. Naast dat het een activatie is
van de longen, is het ook vooral het moment waarop de aanwezigen opgelucht adem kunnen
halen, het kindje leeft!
Dit is onze allereerste onbewuste daad van communiceren.

Het duurt nog wel even voordat we bewust de aandacht van onze ouders zullen gaan vragen
met woorden. Maar vergis je niet, tot die tijd maken baby’s gebruik van huilen om aan te
geven wat ze nodig hebben. Je kunt zelfs lijstjes vinden met verschillende soorten van huilen
en de betekenis daarvan.

Ik kom uit een familie waarin niet iedereen Nederlands spreekt. Eén van mijn familieleden,
die in Brazilië woont, kwam op kraamvisite omdat hij toevallig in Nederland was. Bij het
huilen van ons kindje wist hij dat het wat nodig had, hoe anders was het geweest als ons
kindje een Nederlandse vraag had gesteld?

Groeien

Al in het eerste jaar weten kinderen duidelijk te maken wat ze nodig hebben door te
huilen, wijzen, enzovoort. Later, nog na het ontwikkelen van andere vaardigheden zoals
zelfstandig eten, drinken en lopen, gaan kinderen de moedertaal zich eigen maken.
Eerst zijn de woorden nog onverstaanbaar maar langzamerhand lijkt het op het woord
wat te verstaan is.

Wanneer ik lesgeef neem ik het aanleren van een kind vaak als voorbeeld. Het leren van
een taal is: goed luisteren, nabootsen, vaak fouten maken en dan pas het je eigen
maken.
De fouten die kinderen overigens maken zijn vaak zo innovatief dat het soms passender
klinkt dan de bestaande taal. Zo zegt ons kind het woord ‘jullie’ nog als ‘jullies’. Jullie in
het meervoud, dat klinkt toch best logisch?

Levenslang

Er komt een moment waarop je durft te zeggen: Ik spreek Nederlands. Het is de taal die
ik beheers. Maar je zult nooit klaar zijn met het leren van een taal.
In de jaren dat ik lesgeef ben ik nog niemand tegengekomen die alle woorden kent.
En mocht dat wel het geval zijn, zullen er jaarlijks nog nieuwe woorden bijkomen.

Los daarvan, de betekenis van woorden kunnen op emotioneel gebied ook veranderen in
de loop van je leven. Zo kan een gebeurtenis of ziekte je eerst niet raken, maar als je
ermee te maken krijgt kan datzelfde woord ineens heel anders voelen of een hele andere
betekenis krijgen.

Medemens

Zolang een mens leeft zal ‘taal’ er altijd zijn.
Je ziet het terug in alle fases van ons leven.

De mensen die ik nu lesgeef vertellen mij regelmatig dat ze voornamelijk Engels spreken
in hun dagelijks leven. De reden daarvan is dat Nederlanders geneigd zijn om snel over
te gaan op het Engels wanneer ze horen dat de persoon tegenover hen nog niet zo goed
Nederlands spreekt. Daarmee wordt de kans tot leren ontnomen.

Graag zou ik iedereen oproepen om geduld te hebben, te luisteren en de tijd te nemen
wanneer we iemand tegenover ons hebben die moeite heeft met de Nederlandse taal.
Want zijn we ten slotte niet allen bezig met leren?

Over auteur

Mijn naam is Lydia de Gooijer. Tweetalig opgevoed. Geïmmigreerd op mijn 12 e van Brazilië naar Nederland.
Na 9 jaar docent Frans, Spaans en Nederlands op een middelbare school te zijn
geweest heb ik de stap naar het NT2 onderwijs gemaakt.
Een aantal jaren geleden ben ik betrokken geweest bij een lokale taalgroep als
vrijwilliger en heb ik lesgegeven aan vluchtelingen. Momenteel geef ik voornamelijk les
aan expats.

Kijk op onze website voor meer blogs!