Bijna doodervaring

In 2002 ben ik tijdens het bergbeklimmen in Zwitserland 15 meter in een gletsjerspleet gevallen. Tijdens de ruim 2 uur durende klim uit de gletsjerspleet heb ik ervaren dat we als mens tot veel meer in staat zijn dan dat we vaak denken. Niet alleen fysiek, maar ook mentaal, emotioneel en spiritueel. Het geluk was dat ik op een sneeuwbrug terecht was gekomen, want de spleet was minstens 50 meter diep. Ik ontdekte dat FLOW en persoonlijk leiderschap onze natuurlijke staat van zijn is.

Tijdens de klim omhoog heb ik de Piramide van Inzicht ® heel praktisch toegepast, waardoor ik in het moment kon blijven handelen en de juiste keuze heb kunnen maken. De fixed mindset zou me vast hebben gezet in de slachtofferrol en dan had ik het niet na kunnen vertellen. Door te denken (en doen) in mogelijkheden (= DIMmen) heb ik mij een weg omhoog kunnen klimmen, waarbij het bewust toepassen van de ademhaling mij ook heeft geholpen om de relatieve rust te behouden.

FLOW en de Piramide van Inzicht ®

Het vitaliteitsmodel de Piramide van Inzicht ® heb ik letterlijk als inzicht binnengekregen. Het was voor mij een eureka moment, omdat alle elementen die ik al toepaste in mijn leven samenkwamen als overzichtelijk model. De piramide bestaat uit 6 elementen die elkaar versterken om tot een gezonde leefstijl te komen. Het gaat over het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap, intuïtie en het bewustzijn FLOW.

– Verantwoordelijkheid
– (Oordeelvrije) aandacht
– Mindset
– Ademhaling
– Beweging
– Voeding

Vanuit eigen ervaring als leerkracht weet ik dat onderwijs veel vraagt van je mens zijn en dat persoonlijk leiderschap een belangrijke voorwaarde is om met plezier te kunnen werken. Doordat je de hele dag aan staat als je lesgeeft, is het heel belangrijk om regelmatig jezelf een time-out te gunnen om vanuit de goede energiebalans te blijven werken. Praktische tools zijn dan fijn om te hebben om die 5 minuten time-out ook echt even te nemen gedurende je werkdag. Een ontspannings- of ademhalingsoefening kan dan direct van waarde zijn om toe te passen.

In dit blog zal ik in een notendop de werking van de Piramide van Inzicht ® uitleggen en de verbinding met het onderwerp FLOW en persoonlijk leiderschap.

Van stress naar FLOW

Professor Csikszentmihalyi heeft in de jaren tachtig de term FLOW gedefinieerd en is dit tijdens zijn leven verder gaan onderzoeken. Eind 2016 heb ik zelf vanuit mijn levenservaring een boek geschreven over dit onderwerp met de titel ‘Een leven lang FLOW’.

FLOW is een staat van zijn, waarbij je volledig opgaat in het moment. De activiteit die je onderneemt, verloopt succesvol en de tijd lijkt te verdwijnen. Oorzaak en gevolg zijn direct zichtbaar en je kunt FLOW ervaren in heel veel aspecten van je leven. Het geeft een gevoel van voldoening en innerlijke vrijheid. Het voelt alsof het vanzelf gaat. Het bijzondere van FLOW is dat je het als mens kunt beïnvloeden.

Het ontstaat als je uit je comfortzone stapt in je stretchzone. In je stretchzone ervaar je een gezonde mate van stress en in dit blijkt nodig om tot de FLOW ervaring te komen. In je stretchzone leer je nieuwe dingen en in het onderwijs kennen we dit als de zone van naaste ontwikkeling van Vygotski.
De comfortzone is het gebied waar je dagelijkse gewoonten liggen en dit is een bekend gevoel; hier leer je geen nieuwe dingen. Sterker nog; teveel in je comfortzone functioneren leidt tot een bore-out. De uitdaging is dus om regelmatig uit je comfortzone te stappen om de FLOW in je leven te bevorderen.

Tegelijkertijd is het ook belangrijk om de stap uit je comfortzone niet te groot te maken, want buiten je stretchzone ligt je paniekzone. Dit is het gebied waar je niets leert, maar waar je juist blokkeert en dat wil je voorkomen. Teveel in je paniek zone functioneren leidt op lange termijn tot een burn-out.

Het onderzoeken waar jouw stretchzone ligt is dus een persoonlijk avontuur net zoals het begeleiden van kinderen om ze tot succeservaringen te laten komen. Stap voor stap en vanuit respect en liefdevolle aandacht.

Verantwoordelijkheid en (oordeelvrije) aandacht

De basis van de piramide is Verantwoordelijkheid. Ik ben 100% verantwoordelijk voor mijn eigen ervaringen. Je bent dus niet verantwoordelijk voor de dingen die je gebeuren in het leven alhoewel je daar voor een groot gedeelte invloed op kunt uitoefenen is mijn ervaring.

De manier, waarop je omgaat met je ervaringen is wel je eigen verantwoordelijkheid en heb je volledig invloed op. De uitdaging is om je ten eerste bewust te worden van je ervaringen die je kunt voelen of gewaar zijn in je lichaam. Denk aan het ervaren van stress, gedachten, emoties en/ of pijn. Door jezelf te oefenen om de ervaring die je bewust bent onder ogen te zien vanuit oordeelvrije aandacht kom je tot een diepere laag die onder ervaring ligt en dat is het gevoel van innerlijke vrijheid. Je kijkt naar een ervaring vanuit de houding ‘het is zoals het is’ zonder er een oordeel van goed of slecht over te hebben. De ervaring bekijk je vanuit acceptatie en mag er helemaal zijn. Jij bent niet de ervaring, maar je hebt een ervaring is een belangrijk onderscheid om hierbij te maken.
Wat we vaak doen is om waarde te hechten aan een ervaring die we hebben, maar dit blokkeert juist dat we FLOW ervaren in ons leven. Je zou de ervaring kunnen vergelijken met een wolk aan de hemel. Als je vanuit de zonpositie kijkt naar de wolk zul je merken dat hij vanzelf voorbijdrijft. Dit is de oordeelvrije houding die je aan kunt nemen ten opzichte van de ervaringen die je hebt.

Op het moment dat je in de wolk gaat zitten ben je het overzicht kwijt en wordt dat de werkelijkheid. Dan plaats je jezelf in de slachtofferrol en dit blokkeert juist de FLOW. Mocht je willen oefenen met deze oordeelvrije mindset, dan kun je de QR code gebruiken om het praktisch te maken voor jezelf. Op spotify kun je het album ook vinden onder de naam ‘FLOW meditaties’.

Mindset

De laatste jaren horen we steeds meer over de fixed mindset en de growth mindset.
De fixed mindset kun je vergelijken met de slachtofferrol, waarbij je je afhankelijk opstelt van de omstandigheden. Het denken in problemen (= DIPpen) is hier een voorbeeld van. Hierbij denken we vaak vanuit negatieve gedachtes en overtuigingen en dit creëert precies wat we niet willen. Ontkennend taalgebruik als niet, nooit, geen en ont- zijn woorden die ons vasthouden in de fixed mindset.

Vanuit onderzoek door NLP (neuro linguïstisch programmeren) blijkt dat ontkennend taalgebruik niet doordringt in de menselijke geest. Als je tegen een kind zegt “Je mag niet op straat lopen” zeg je eigenlijk “Je mag op straat lopen”. Door bevestigend en positief taalgebruik kun je leren veel effectiever te praten en denken. “Blijf op de stoep lopen” wordt dan de manier hoe we het vanuit de growth mindset zouden formulieren. Denken in mogelijkheden (= DIMmen) is een manier om bewust de FLOW te stimuleren en een positieve onderlinge communicatie te bevorderen.

De grootste saboteur ben jezelf en dit heeft vaak een basis in zelfkritiek wat ondermijnend werkt. Je hier stap voor stap bewust van worden en het draaien naar zelfliefde is een verandering van bewolking naar zonneschijn.

Ademhaling

Een ander waardevol instrument wat we als mens tot onze beschikking hebben is ademhaling. Helaas gebruiken we dit vaak op een verkeerde manier, waardoor we heel veel energie verliezen in plaats van te genereren. Het middenrif is de grootste ademhalingsspier die horizontaal onderaan onze borstkas ligt. Onbewust slaan we gedurende het leven stress op in deze spier, waardoor hij minder soepel gaat functioneren. Het gevolg is een oppervlakkige ademhaling, waardoor we minder zuurstof (O2) inademen en bij de uitademing minder koolstofdioxide (CO2) afvoeren, lees afvalstoffen. Door een gezonde ademhaling aan te leren kunnen we de natuurlijke ontspanning van het middenrif herstellen en dus onze vitaliteit een boost geven.

111 km trailrun

Een paar jaar geleden heb ik een 111 km trailrun hardgelopen in Zwitserland, waarbij ik 8400 hoogtemeters overbrugt heb in 33 uur tijd zonder te slapen. Doordat ik mezelf getraind had in de neusademhaling en dit als kompas te gebruiken tijdens het hardlopen heb ik dit avontuur kunnen volbrengen. De neusademhaling zorgt ervoor dat je vet verbrandt in plaats van suikers, waardoor je het veel langer vol kan houden. Het sporten met neusademhaling zorgt ervoor dat je ongeveer 70% verbruikt van je totale vermogen.

Gun jij jezelf een time-out?

Neusademhaling toepassen als time-out is een eenvoudige manier om jezelf even op te laden gedurende de dag. Door je lippen ontspannen op elkaar te houden en zowel in- als uit te ademen door je neus bevorder je direct ontspanning in je lichaam. Belangrijk is om je ademhaling te volgen en op een rustige manier adem te halen. Je ademt in hetzelfde tempo in- als uit. Na je uitademing laat je een natuurlijke pauze vallen en je inademing komt dan vanzelf weer op. Door dit dagelijks 5 minuten te oefenen zul je merken dat je ademhaling steeds ontspannen gaat verlopen met meer energie tot gevolg. Gun jij jezelf deze time-out?

Beweging

Langdurig zitten is het nieuwe roken. De Nederlandse neurowetenschapper Erik Scherder is een belangrijke voorstander van meer bewegen. Beweging is naast psychische uitdaging (stretchzone) een belangrijke manier om je hersenen gezond en fit te houden. Zorg dat je elk half uur even voor beweging zorgt als je een half uur gezeten hebt. Het regelmatig bewegen zorgt voor een nieuwe impuls en is dus ook als energizer met de kinderen een mooie manier om tot meer plezier te komen met elkaar. Door buiten in de natuur meer te bewegen stimuleer je meer ontspanning en vitaliteit. Tijdens je eigen pauze even een rondje om lopen met een collega is al een eenvoudige manier om meer beweging in je werkdag te integreren.

Voeding

Ga jij voor voeding of vulling? Voeding is waar je stabiele energie van krijgt en wat gezond is voor je lichaam. Denk aan verse groente, fruit, rauwe noten en water.
Vulling is een belasting voor je lichaam en geeft een piek aan energie en vervolgens een dal, waardoor je behoefte krijgt aan weer meer vulling. Bij vulling kun je denken aan bewerkte producten zoals chips, koekjes, maaltijden uit een pakje enz. Er zit vaak geraffineerde suiker (witte suiker) in en dit onttrekt juist vitamine en mineralen uit je lichaam. Helaas is het tegenwoordig een uitdaging om gezonde voeding tot je te krijgen, omdat 80% van de producten in de supermarkt toegevoegde suiker bevat. Denk hierbij ook aan conserveringsmiddelen en kleurstoffen die vaak ongezond zijn.

80/ 20 regel

Het komt erop neer dat hoe natuurlijker je eet hoe gezonder het is en hoe energieker je zult voelen. Terug naar de basis dus van groente, fruit, rauwe noten en water. Dat wil overigens niet zeggen dat er niets meer te snoepen is. Persoonlijk hanteer ik de 80/ 20 regel. Als je 80% voeding eet, dan kun je de overige 20% vulling tot je nemen. Het beste moment om suiker te nemen is als ‘dessert’ na bijvoorbeeld je lunch of avondeten. In de ochtend kun je suiker sowieso beter vermijden om schommeling in je energie te voorkomen.

Ik wens je een leven lang FLOW toe!

Enjoy the moment,
Evert Heintz