Taalprogramma Neli: boost voor taalontwikkeling bij De Vendelier

Sinds dit jaar werken we op Kindcentrum De Vendelier met het taalprogramma Neli. Dit taalprogramma is bedacht aan de universiteit in Oxford en is specifiek voor het jonge kind met een taalachterstand. Denk aan kinderen die thuis een andere taal spreken, maar ook aan kinderen met een taalontwikkelingstoornis (TOS) of taalontwikkelingachterstand (TOA).

Onderzoek

Vanaf 2023 is de vrije universiteit in Amsterdam begonnen met het taalonderzoek in Nederland. In Engeland werkt het, maar werkt het in Nederland ook? Het doel van het onderzoek is om kinderen meer te laten praten.

Het taalprogramma 

Het is een intensief programma van 20 weken, met 3 groepssessies (30 minuten) en 2 individuele sessies (15 minuten) in de week. Dit programma wordt gegeven door een tutor, meestal een leerkracht of onderwijsassistent, die 2 trainingen heeft gevolgd over het taalprogramma Neli. Niet iedereen kan en mag dit taalprogramma dus zomaar doen.

Ook wordt er tijdens de sessies gebruik gemaakt van een handpop genaamd Ted. Ted is een beer en wordt betrokken tijdens alle sessies. Kinderen worden aangemoedigd om de luisterregels van Ted te volgen en worden ook beloond als ze zich daar goed aan hebben gehouden.

Een belangrijk aandachtspunt van Neli is om kinderen te helpen om hun luister- en aandachtsvaardigheden te ontwikkelen. In de groeps- en individuele sessies worden leuke activiteiten aangeboden die deze vaardigheden ontwikkelen.

Groepssessies

Tijdens een groepssessie wordt gewerkt aan woordenschat en het narratieve gedeelte. Ook is de luistervaardigheid (en aandacht en concentratie) een belangrijk onderdeel.

Een groepssessie gaat als volgt:

We beginnen altijd met de dag van de week. Welke dag is het vandaag? Welke dag was het gisteren en welke dag is het morgen?

Vervolgens benoemen we de luisterregels van Ted. De luisterregels van Ted zijn;

• Ben stil
• Zit stil tijdens het luisteren
• Luister naar degene die praat
• Kijk naar degene die praat

Na de luisterregels spelen we een luisterspelletje. Denk aan versjes waar ze handelingen moet doen, de maat na- trommelen, antwoord geven op vragen. Het klinkt heel simpel maar dit zijn al goede activiteiten en je ziet meteen welke kinderen er goed luisteren.

Woordenschat

De woorden die de kinderen leren worden “speciale woorden” genoemd. De speciale woorden van Ted. Deze woorden zijn zorgvuldig gekozen en zijn basiswoorden voor kinderen in kleutergroepen. Daarnaast zijn deze woorden nodig om activiteiten in de klas te kunnen volgen, maar die deze Neli kinderen nog niet voldoende kennen.

Denk aan:

• Zelfstandige naamwoorden, bijvoorbeeld hand
• Bijvoeglijke naamwoorden, bijvoorbeeld groot
• Werkwoorden, bijvoorbeeld schudden
• Bijwoorden, bijvoorbeeld waar, wanneer

Tijdens de activiteiten moeten de kinderen de speciale woorden vaak hardop zeggen. Ook worden de woorden gezien en/of gebruikt door de kinderen. Ze kunnen het aanwijzen, aanraken, uitbeelden etc. Aan het einde van het stukje woordenschat vertelt de tutor (nogmaals) de definitie van het woord.

Narratief

Het narratief is het belangrijkste onderdeel van Neli. Het is de kern en het belangrijkste onderdeel. Voor dit onderdeel worden verschillende soorten verhalen gebruikt. Denk aan kinderverhalen, persoonlijke gebeurtenissen, beeldverhalen en traditionele verhalen.

In dit onderdeel help je de kinderen om hun verhalende vaardigheden te ontwikkelen. Denk aan wie, wat, waar, wanneer, waarom, maar ook aan emoties en het opnoemen van rangtelwoorden.

We eindigen met het plenaire gedeelte. De kinderen vertellen in goede volgorde wat ze hebben gedaan. Tot slot krijgen ze een sticker op hun stickerkaart en vertelt Ted aan de tutor wie er de beste luisteraar van de sessie is.

Individuele sessies

Tijdens de individuele sessies is de tutor samen met de leerling. Ted is daar uiteraard ook bij. De volgorde van de individuele sessie, is hetzelfde als bij de groepssessies. Tijdens het onderdeel woordenschat, herhalen we de pasgeleerde woorden. Als tutor moet je deze woorden veel benoemen, maar laat vooral het kind praten. Het narratieve gedeelte is wel anders dan bij de groepssessie.

Kinderen maken hun eigen verhaal na aanleiding van een kaartje met 3 plaatjes of een persoonlijke gebeurtenis. De kinderen benoemen een zin die bij het plaatje hoort en de tutor verbetert de eventuele foutieve zin naar een goede zin. Deze wordt opgeschreven en door de tutor herhaalt zodat de kinderen de goede zin horen. Tot slot leest de tutor de zinnen voor en krijgen de kinderen een sticker op hun stickerkaart.

In de tweede individuele sessie van de week, wordt er nogmaals aan het zelfde verhaal gewerkt. De kinderen proberen nu andere woorden te gebruiken dan in het eerste verhaaltje. De tutor herhaalt ook weer de zinnen van de eerste sessie.

Wie ben ik?

Mijn naam is Janne Sijmens en ik ben 25 jaar oud. Sinds 2019 werk ik als onderwijsassistent op KC De Vendelier in Helmond.

Na veel ervaring opdoen in alle groepen, kwam ik er snel achter waar mijn hart lag; bij de kleuters! Toen ik de vraag kreeg of ik mee wilde werken met dit onderzoek, was ik meteen heel enthousiast. En nog steeds! Ik ben nu over de helft van het onderzoek en zie echt verbetering bij de kinderen. Mooi om te zien dat de inzet die ik voor het onderzoek geef, ook echt baat heeft. Aan het einde van het onderzoek worden de kinderen weer getest. Ik ben benieuwd naar het resultaat!

Meer lezen? 

Meer blogs lezen? Bekijk dan meer op onze website!