Ademen. De eerste check als je geboren wordt: ademt het wel? Ook het laatste wat we doen in ons leven op aarde: is de adem gestopt? In de tussentijd ademen we continu. Hoeveel invloed de adem heeft, daar zijn we ons vaak niet van bewust. In deze blog vertel ik je er graag meer over.

Gedrag reguleren

Kinderen laten allerlei soorten gedrag zien. Soms heel duidelijk, soms subtiel. Als leerkracht kun je niet alles zien, sturen en reguleren. Belangrijkste is dat je altijd het kind achter het gedrag blijft zien. Geen enkel kind kiest er bewust voor om ongewenst gedrag te laten zien. Het gedrag komt altijd ergens vandaan. Fijn voor ons om te weten, maar vooral heel fijn als het kind zelf weet waar het vandaan komt en hoe het zelf zijn of haar gedrag kan reguleren.

Hoe? Door middel van de adem.

Een voorbeeld uit de praktijk

Sofie* is in de klas heel stil. Ze werkt hard, gedraagt zich sociaal wenselijk, soms verstart ze bij een bepaalde opdracht. Ze kan dan geen vragen stellen of hulp accepteren. Thuis laat ze ander gedrag zien. De ene woede uitbarsting na de andere volgen elkaar op, er is veel verdriet en onzekerheid. Haar moeder zei: ‘het lijkt wel of ze stopt met ademen als ze zo boos is’. Langzaamaan begint dit de leerkracht ook op te vallen. Tijdens toetsen, momenten waar de spanning oploopt, houdt ze haar adem vast.

Ademhaling

Welke invloed dit heeft op haar gedrag is nog onbekend. Met behulp van de emotiemeter hebben we in kaart gebracht welk gevoel bij welk gedrag hoorde. Door haar adem vast te zetten, zette Sofie haar gevoel uit. Hoe voelde dit? Waar voelde ze dit? Zo gingen we alle gedragingen af. We gingen oefenen met voelen d.m.v. de adem. Wat gebeurt er als je helemaal naar beneden ademt, wat gebeurt er als je door een rietje uitblaast? Bij elk onderdeel van de emotiemeter gingen we oefenen met de adem en kozen we de fijnste oefening. Ze vond zichzelf een tovenaar, omdat ze het zelf kon. Na een week waren de driftbuien weg. De emotiemeter lag op tafel en Sofie leerde de andere kinderen wat ze konden doen als ze boos werden.

*i.v.m. privacy is er een andere naam gebruikt

In het kader hierboven lees je een voorbeeld van wat de adem kan betekenen voor een kind. Het geeft kracht, vertrouwen en verbindt. Je hoeft niet altijd in gesprek te gaan met kinderen, als je ze leert voelen, kunnen ze zichzelf reguleren.
Dit is een voorbeeld van een één op één advies. Je kunt dit echter ook met de hele klas doen.
Maak er een gewoonte van om een aantal keer per dag met de kinderen bewust stil te staan bij de ademhaling.

Emotiemeter

Wijd een les aan het invullen van de emotiemeter. De emotiemeter kun je in meerdere vormen
inzetten. Het werkt op de volgende manier:

• Kinderen kunnen noteren welk gedrag ze vertonen als ze in het groen, oranje en rood zitten.
• Laat de kinderen noteren hoe ze zich voelen in het groen, oranje en rood.
• Introduceer verschillende ademoefeningen aan de kinderen die ze kunnen gebruiken wanneer ze zich in de oranje en rode zone bevinden.

Soorten oefeningen

Oranje oefeningen

Bloemen ruiken

• Hand op je buik, hand op je hart.
• 3 tellen inademen door je neus alsof je aan een bloem ruikt.
• 6 tellen uit door je mond, alsof je door een rietje blaast.

Fietspomp

• Inademen door de neus, uitademen door de mond.
• Op de inademing je schouders naar je oren trekken.
• Op de uitademing krachtig uitblazen en schouders laten vallen.

Rode oefeningen

Kaarsjes uitblazen

• Inademen door je neus richting je voeten.
• Krachtig uitademen door je mond alsof je kaarsjes uitblaast.

Ballon opblazen

• Diep inademen door je neus, als je niet verder kunt adem je nog een heel klein beetje in.
• Rustig uitademen door je mond alsof je een ballon opblaast.

Dagelijkse incheckmomenten

Start de dag met onderstaande oefeningen.

Dagelijkse oefeningen.

Inchecken

• Schouders stevig naar oren trekken op inademing.
• Schouders krachtig laten vallen op uitademing, hier mogen ze geluid bij maken.
• Doe dit een aantal keer.
• Hand op je buik en hand op je hart.
• Waar gaat je adem naartoe?
• Hoe voel je je nu?

Vertragen

• Ogen sluiten, handen op de onderbuik.
• Inademen door de neus alsof ze aan een bloem ruiken.
• Uitademen door de mond alsof ze door een rietje blazen.
• Hoe voelen ze zich nu?

Neem voor elk pauzemoment de tijd om in te checken:

• Waar staan ze nu op de emotiemeter?
• Wat hebben ze nu nodig?

Geef ze de ruimte om de oefening te doen.

Een aantal kinderen zal er ook hulp bij nodig hebben. Laat de emotiemeter op hun tafel liggen, wijs ze er in een persoonlijke momentje op als ze in het oranje komen en geef ze de ruimte om weer terug in het groen te komen.

Kind achter gedrag

Kinderen laten nooit bewust ongewenst gedrag zien. Alle kinderen willen aardig gevonden worden, vriendjes maken, laten zien wat ze kunnen. Blijf altijd het kind achter het gedrag zien. Ongewenst gedrag komt ergens vandaag. Dit is vaak moeilijk te benoemen voor ze. Ze kunnen echter heel goed omschrijven wat ze voelen en door dit te verbinden aan de adem leren ze dat alle gevoelens er mogen zijn en dat ze die juist kunnen inzetten.

Als kinderen op jonge leeftijd al bewust worden van de kracht van de adem en leren deze in te zetten, zullen ze daar als volwassenen alleen maar profijt van hebben.

geschreven door Laura Waal-Parisi voor Tip onderwijs