Motivatie om te lezen stimuleren: Hoe krijgen we kinderen enthousiast voor boeken?

Lezen is een essentiële vaardigheid voor de ontwikkeling van kinderen, zowel binnen als buiten het onderwijs. Een goede leesvaardigheid opent de deuren naar kennis, vergroot de woordenschat en verbetert het concentratievermogen. Maar hoe zorgen we ervoor dat kinderen niet alleen goed leren lezen, maar ook gemotiveerd zijn om met plezier een boek open te slaan? Voor veel leerlingen is lezen namelijk geen favoriete bezigheid. In deze blog bespreken we hoe leerkrachten het leesplezier bij leerlingen kunnen stimuleren, en waarom het zo belangrijk is om daar bewust mee om te gaan.

Het belang van leesmotivatie

Leesvaardigheid en leesplezier gaan hand in hand. Wanneer een leerling moeite heeft met lezen, kan het een frustrerende en vermoeiende taak worden, en wanneer er geen plezier uit wordt gehaald, zal de motivatie om te lezen dalen. Dit kan leiden tot een negatieve spiraal, waarbij de leerling steeds minder leest, met als gevolg dat de leesvaardigheid achterblijft. Leerkrachten spelen hierin een cruciale rol door het leesplezier te bevorderen, waardoor leerlingen meer zelfvertrouwen krijgen en hun leesvaardigheid verbeteren.

Uit onderzoek blijkt dat kinderen die voor hun plezier lezen, over het algemeen beter presteren op school. Ze hebben een grotere woordenschat, meer algemene kennis, en ontwikkelen een breder begrip van verschillende perspectieven. Toch is het voor veel kinderen niet vanzelfsprekend om met plezier een boek te pakken. Zelf was ik als kind ook totaal geen lezer. Ik herinner me dat ik op de basisschool worstelde met lezen en zelden uit mezelf een boek oppakte. De verplichte leesmomenten waren voor mij eerder een last dan een bron van vreugde.

Waarom sommige kinderen moeite hebben met lezen

Er zijn verschillende redenen waarom kinderen niet gemotiveerd zijn om te lezen. Voor sommige leerlingen is lezen een lastige opgave vanwege dyslexie of andere leerproblemen. Andere kinderen missen wellicht de nodige ondersteuning thuis, of vinden het moeilijk om boeken te vinden die hen aanspreken. Daarnaast speelt de omgeving waarin een kind opgroeit een belangrijke rol. Als er thuis geen aandacht wordt besteed aan lezen, is de kans groot dat kinderen het ook op school als minder belangrijk ervaren.

Daarnaast kunnen verplichte leeslijsten een drempel vormen voor leerlingen die nog geen intrinsieke motivatie hebben ontwikkeld om te lezen. Deze lijsten bevatten vaak boeken die qua thema of schrijfstijl niet aansluiten bij de belevingswereld van de leerling, waardoor het lezen al snel als een verplichting aanvoelt.

De kracht van vrije boekkeuze

Een manier om leerlingen te motiveren, is door hen de vrijheid te geven om hun eigen boeken te kiezen. De kracht van vrije boekkeuze mag niet worden onderschat. Wanneer kinderen zelf de regie krijgen over wat ze lezen, zijn ze vaak gemotiveerder om een boek op te pakken en erdoorheen te komen. Leerkrachten kunnen hierin begeleiden door een breed aanbod aan boeken beschikbaar te stellen, van verschillende genres en niveaus, zodat er voor elk kind iets interessants tussen zit.

Tijdens mijn studie aan de pabo kreeg ik de opdracht om een boek naar keuze te lezen. Ik dacht terug aan mijn middelbareschooltijd, waarin mijn docent Nederlands enthousiast vertelde over een boek. Helaas stond dat niet op de verplichte leeslijst, en als niet-lezer was er geen kans dat ik dat boek destijds uit mezelf zou gaan lezen. Ik moest toen immers nog vijf andere titels verplicht lezen. Op de pabo kregen we echter wél de vrijheid om een boek te kiezen. Dit keer besloot ik te beginnen aan het boek waar mijn docent me ooit nieuwsgierig naar had gemaakt. En dat bleek een keerpunt. Na jaren vond ik een boek dat mijn leesplezier prikkelde, en dat veranderde mijn hele kijk op lezen.

Praktische tips om leesmotivatie te stimuleren in de klas

Als leerkracht kun je veel doen om het leesplezier van je leerlingen te bevorderen. Hier zijn enkele praktische tips:

– Maak lezen een sociaal gebeuren: Laat kinderen in kleine groepjes boeken bespreken of hun favoriete boeken presenteren aan de klas. Dit creëert een positieve groepsdynamiek en zorgt ervoor dat leerlingen elkaar inspireren om nieuwe boeken te ontdekken.

– Zorg voor variatie in boekgenres: Niet elk kind houdt van fictie. Introduceer non-fictie boeken, strips, graphic novels, en boeken over actuele onderwerpen. Diversiteit in aanbod maakt lezen toegankelijker voor verschillende soorten lezers.

– Korte leestijd inplannen: Maak lezen een vast onderdeel van de dag, maar houd het kort en krachtig. Elke dag 10-15 minuten lezen kan wonderen doen voor de motivatie en concentratie, zonder dat het aanvoelt als een grote opgave.

– Lees en praat zelf met enthousiasme: Niets werkt beter dan het goede voorbeeld geven. Als je als leerkracht enthousiast bent over een boek, zullen leerlingen dat merken en zelf ook nieuwsgierig worden.

– Beloon progressie, niet prestatie: Complimenteer kinderen niet alleen als ze een boek uit hebben, maar ook als ze het gewoon proberen of als ze een hoofdstuk goed begrijpen. Het gaat erom dat ze plezier beleven aan het proces, niet alleen aan het resultaat.

De weg naar leesplezier voor elk kind

Hoe eerder kinderen ontdekken dat lezen niet alleen belangrijk is, maar ook ontzettend leuk kan zijn, hoe groter de kans dat ze dit hun hele leven blijven doen. Uiteindelijk was mijn persoonlijke ontdekking van het leesplezier een combinatie van vrijheid, prikkeling, en timing. Als ik terugkijk naar mijn eigen leesontwikkeling, had ik veel eerder kunnen ontdekken hoe waardevol lezen is als ik meer vrijheid had gehad in mijn keuzes en als ik door volwassenen meer geprikkeld werd om een boek te gaan lezen. Het is daarom onze taak als leerkrachten om kinderen die kans wel te geven. We moeten hen niet alleen leren lezen, maar ook laten zien dat boeken hen kunnen meenemen naar andere werelden, hen kunnen laten lachen, huilen, en hen dingen kunnen leren waar ze voor altijd profijt van hebben.

Laat kinderen ervaren dat lezen geen verplichting is, maar een avontuur. Het begint met de juiste begeleiding, prikkeling, een breed aanbod aan boeken, en bovenal, een beetje geduld.

Conclusie: Het stimuleren van leesplezier bij kinderen vraagt om een actieve en creatieve aanpak van leerkrachten. Door vrije boekkeuze te bieden, lezen in een positieve context te plaatsen, en variatie in boeken aan te bieden, kunnen we de motivatie om te lezen vergroten. En wie weet? Misschien vinden kinderen wel hun eigen “eerste” boek dat hun liefde voor lezen aanwakkert, net zoals ik dat uiteindelijk deed tijdens mijn studie. Hoe mooi zou het zijn als ze dat moment al veel eerder beleven!

Kim Wervelman