Leren motiveren?

Bijna huppelend komt hij mijn lokaal binnen; een jongeman van een jaar of 21. Hij kruipt direct achter de computer om zijn wachtwoorden in te vullen en te kunnen beginnen met zijn werk. Hij komt voor Nederlands. Hier, in de gevangenis, werken we met tijdsblokken en hij is duidelijk te laat. Omdat we de gedetineerden ook willen stimuleren om afspraken na te komen, vraag ik hem waarom hij zo laat is. Met een grote grijns op zijn gezicht antwoordt hij, dat hij eerst naar de kapper moest. Hij verzekert mij dat hij echt zijn best heeft gedaan om op tijd te zijn. Stiekem ben ik blij dat hij überhaupt nog gekomen is. Ik houd mijn mond en hij gaat lekker aan het werk. In deze blog gaan we dieper in op het motiveren van leren bij een gevangenen.

Echt willen..

Terwijl hij aan het werk is en ik hem af en toe help, denk ik na over hem. Hij is zo gemotiveerd aan het werk. Het voelt bijna alsof hij hier niet hoort. Waarom is hij hier binnen gekomen? Hoe komt het dat hij nu niet in een normaal klaslokaal aan het leren is, maar in een gevangenis? Het antwoord op deze vragen weet ik niet. Ik kan het te weten komen, maar stiekem helpt dat niemand verder. Ik ben hier om mijn leerlingen te helpen om aan hun toekomst te werken. Wat ik echter wel zie, is een hardwerkende jongeman die ècht wil leren.

Belevingswereld..

Al snel gaan mijn gedachten terug naar een paar jaar geleden. Naar de tijd dat ik nog met veel plezier op de basisschool werkte. Regelmatig waren de kinderen niet zo gemotiveerd om aan het werk te gaan als deze grijnzende jongeman. Als mijn leerlingen in de pauze heerlijk gevoetbald hadden, dan konden ze behoorlijk mopperen dat ze bij terugkomst in de klas weer een taalles moesten maken. Als leerkracht geloofde ik heilig in de kunst van het motiveren. Als ik mijn les maar leuk genoeg zou maken, dicht bij de belevingswereld van de kinderen, dan zouden alle kinderen gefocust aan de slag gaan met behoorlijk wat plezier.

Daarom was ik na schooltijd meestal heel wat uurtjes zoet met het brainstormen over mijn lessen. Ik paste de methodelessen op sommige punten aan en dat alles om mijn leerlingen blij aan het werk te krijgen. Ook binnen ons team hadden we ontzettend leuke brainstormsessies, waarbij we echt probeerden om de lesstof passend bij de kinderen te krijgen. We hebben de kinderen leuke lessen gegeven en ik weet dat mijn vroegere collega’s dat nog steeds doen en leuke lessen verhogen ook echt het plezier van de kinderen èn de leerkracht.

Intrinsiek..

Maar deze jongeman die nu in mijn klaslokaal zit, heeft helemaal geen opgeleukte les van mij gekregen. De lesstof op het computerscherm voor hem, past waarschijnlijk helemaal niet in zijn belevingswereld. Hij wil gewoon heel graag leren. Van binnenuit. Intrinsiek. Hij wil zich kunnen redden in het Nederlands en dat is zijn motivatie. Niks meer en niks minder. Zou hij beter gaan leren als ik de lesstof meer bij zijn belevingswereld laat passen? Misschien…Maar eigenlijk weet hij vooral heel goed waarom hij wil leren en dat maakt hem gemotiveerd. Dat waarom zorgt ervoor dat hij iedere week weer naar mijn leslokaal komt en daadwerkelijk keihard aan het werk gaat met die grijns op zijn gezicht.

Snappen..

Terwijl ik stil sta bij deze jongeman realiseer ik me opnieuw, hoe gaaf het is dat er in het onderwijs steeds meer samen met de kinderen wordt gekeken naar hun leerproces. Dat wordt gekeken naar wat een kind al kan, maar ook naar wat hij of zij nog moet leren. Dat een kind niet allerlei lessen voorgeschoteld krijgt waarbij het geen idee heeft wat het nut van zo’n les is, maar dat hij of zij snapt waaraan hij gaat werken en waarom.

Lef..

Kan ieder kind dan altijd leren om goed naar zichzelf te kijken? Nee, want naar jezelf kijken vraagt oefening. Heel veel oefening. Niet alleen voor het kind, maar ook voor de betrokken leerkracht. En tja, hoeveel volwassenen ken jij die ècht inzicht hebben in eigen kunnen? Blijkbaar heb je een stevig portie lef nodig om naar jezelf te kunnen kijken. Lef om datgene aan te pakken wat jij moeilijk vindt. Helemaal als je je realiseert dat alles wat moeilijk is, automatisch ook minder prettig voelt.

Empathie..

Zou het niet helpen als dat kind een empathische leerkracht heeft? Een leerkracht die luistert, vragen stelt en ondersteunt, juist als het moeilijk is? Een leerkracht die het kind echt ziet! En een leerkracht die het kind helpt door goed te kijken en te benoemen wat hij of zij ziet in het proces. Door bijvoorbeeld te zeggen: “Ik zie dat je afgeleid bent, vind je het moeilijk?” Of door te zeggen: “Ik zie dat je langzamer werkt dan normaal, waar loop je vast?”

Tijd..

In mijn ervaring is tijd de grootste drempel om op deze manier te kunnen werken. Tijd, om `ècht gesprekjes aan te knopen met de kinderen en om ècht goed te kunnen observeren. Helaas is daarvoor nog niet één, twee, drie een oplossing. Toch ben ik ervan overtuigd dat we kinderen gemotiveerder krijgen door hun leerproces serieus te nemen en hun gevoelens daarbij. En misschien, heel misschien levert dat ook nog wel tijd op?

In mijn leslokaal is het uur voorbij. De jongeman moet weer terug naar zijn cel. Hij staat op en opeens valt mijn oog op zijn rug en op de grond. Overal liggen plukken haar. Ik kijk hem vragend aan. Hij vertelt me in zijn beste Nederlands dat hij zoveel zin in onderwijs had, dat hij besloot om niet te wachten tot zijn rug was schoongemaakt. Als hij wegloopt verschijnt er een dikke grijns op mijn gezicht.

Maartje