De afgelopen maanden heb ik geschreven over bouwen. Bouwen aan onze school, letterlijk met stenen en cement, maar ook figuurlijk: bouwen aan resultaten, aan groei en aan ontwikkeling. Na het bouwen volgt de evaluatie, van micro naar macro en weer terug. Terwijl ik nadacht over een nieuw onderwerp, vroeg ik me af: is de metafoor van bouwen nu uitgewerkt? Of is er nog een fundament om op voort te bouwen? Ik mijmerde voort hierover, totdat mijn oog op een ander woord viel: schrijven.

Schrijven is iets wat ik het liefste doe, maar ook iets wat ik bij kinderen steeds minder zie gebeuren. Waar schrijven vroeger een vanzelfsprekendheid was, lijkt het nu te verdwijnen uit de dagelijkse praktijk. En dat terwijl schrijven zoveel meer is dan enkel een motorische vaardigheid.

Schrijven als essentiële vaardigheid

Schrijven is niet alleen goed voor de motoriek, maar speelt een cruciale rol in het leerproces. Onderzoek toont aan dat handgeschreven teksten beter worden onthouden dan getypte teksten. De fysieke handeling van schrijven activeert verschillende delen van de hersenen en draagt bij aan een diepere verwerking van informatie. Dit geldt niet alleen voor het leren van spellingregels, ook voor het ontwikkelen van een rijke woordenschat en grammaticale vaardigheden. En last but not least: het verwoorden van gevoelens.

Schrijven heeft dus een belangrijke emotionele en cognitieve functie. Ik denk aan alle dagboeken die ik vroeger vol gedachten, gevoelens en belevenissen heb geschreven. Het was een veilige plek om emoties te uiten, achter slot en grendel, waarna het op papier stond en losgelaten kon worden. Hoeveel manieren konden we, ik schrijf hier bewust we want jij deed dit toch vast ook wel, vroeger bedenken om te omschrijven hoe verliefd we waren? Elk detail werd uitgeschreven: de blik, de lach, de manier waarop iemand zijn tas over de schouder gooide. Het dagboek was een geheime uitlaatklep, en na het schrijven kon er weer opgelucht adem gehaald worden. Vooral als je even heel boos was en je je volledig kon uitleven op het blad. De pen was machtiger dan het zwaard – en soms ook sneller dan onze gedachten. Heerlijk…

Maar wat gebeurt er nu, is dat schrijven steeds minder een vaardigheid lijkt te zijn die vanzelfsprekend is. En dat terwijl onderzoek aantoont dat handgeschreven tekst helpt bij het onthouden van spellingregels en grammaticale structuren. En zeg eens eerlijk: een handgeschreven Valentijnskaart blijft toch veel specialer dan een appje vol emoji’s? Dit “💘🔥😍” is toch lang niet zo romantisch als een handgeschreven liefdesverklaring vol kloppende hartjes en een dramatische afsluiting met “voor altijd”?

Creatief schrijven als motor voor taalontwikkeling

Juist creatieve schrijfopdrachten kunnen een enorme meerwaarde hebben. Ze dagen leerlingen uit om taal actief te gebruiken, nieuwe woorden te ontdekken en betekenisvolle teksten te produceren. Schrijven is niet slechts een technische vaardigheid, het is een vorm van expressie. Het helpt kinderen hun verbeelding te ontwikkelen, hun denkkracht te versterken en met taal te spelen.

Hoe krijgen we kinderen enthousiast om te schrijven? Niet door de geijkte “Hoe was je vakantie?”-opdracht, maar door ze echt te prikkelen! Geef ze een spannend begin, zoals: “Je wordt wakker en alles is anders…” of “Je opent je broodtrommel en daar zit iets in wat er gisteren nog niet was…” Laat ze een dialoog schrijven tussen hun schoenen en hun sokken. Laat ze een liefdesbrief schrijven namens een bezemsteel aan een stofzuiger. Geef ze de vrijheid om gekke, grappige of magische verhalen te bedenken. Laat schrijven leuk zijn, ook al betekent het een lamme hand of kramp in de vingers – een teken dat je écht iets aan het creëren bent. Schrijvers noemen dat niet voor niets een ereteken!

De uitdaging voor leerkrachten

Het is wel jammer dat schrijven steeds vaker wordt vervangen door digitale alternatieven. En hoewel technologie haar voordelen heeft, mogen we niet vergeten hoe essentieel het is om kinderen te laten schrijven. Daarom daag ik, uiteraard, leerkrachten uit: laat kinderen in de pen klimmen! Begin klein. Laat ze eerst een enkele zin schrijven over hoe ze zich voelen in de vorm van een weerbericht: “Vandaag ben ik een storm met kans op opklaringen.” Of laat ze een gesprek schrijven tussen een appel en een banaan. Of, voor de leerlingen die écht niet van schrijven houden: laat ze een ontsnappingsplan bedenken voor een boterham die niet opgegeten wil worden. Hoe vaker kinderen ervaren dat schrijven niet saai hoeft te zijn, hoe groter de kans dat ze het leuk gaan vinden.

Schrijven is meer dan woorden op papier zetten. Het is een bouwsteen voor leren, voor denken, voor groeien, en vooral voor verdwalen in een andere wereld – eentje die ze zelf gecreëerd hebben. Want creativiteit kent geen grenzen en verhalen zijn eindeloos. Laten we die vaardigheid koesteren en blijven stimuleren. Mocht je meer willen weten, dan help ik je graag.

Syl Polder