‘Het geheim’ van een fijne klas

Wanneer ik terugblik op mijn carrière als leerkracht tot nu toe, dan is HET GEHEIM van een fijne klas volgens mij dat je jezelf, je leerlingen en de lesstof goed kent. Verder is de regel ‘Zeg wat je doet en doe wat je zegt’ ook een enorm belangrijke. In deze blog gaan we dieper in op pedagogisch leiderschap in de klas.

Ken jezelf; ben ECHT

Wanneer je als leerkracht precies weet wie je bent, sta je ECHT voor de klas en zullen je leerlingen je veel sneller respecteren. Wanneer je een rol speelt en een masker op hebt, zullen ze dat meteen door hebben en je een spiegel voorhouden door hun gedrag. Je gedrag wordt sowieso de gehele dag gespiegeld door je leerlingen. Een goede leerkracht is in staat om hier goed op te reageren, hierop te reflecteren en zijn/haar gedrag aan te passen indien nodig.
Wanneer je een fout maakt, is dat helemaal niet erg, als je maar uitleg geeft aan wat je gedaan hebt en indien nodig hoe je het de volgende keer anders zou doen. Een leerkracht die zijn/haar fouten toe kan geven, geeft het goede voorbeeld. Dit zorgt ervoor dat leerlingen zich veiliger voelen en ook steeds meer van zichzelf zullen laten zien.

Wanneer gedrag de spuigaten uitloopt, is het aan jou als leerkracht om dit te bespreken. De manier waarop, het moment en de grootte van de groep doen er dan enorm toe. Gedrag wat niet passend is, bespreek je onmiddellijk. Wanneer de sfeer in de klas veilig is en het gesprek niet te diep gaat, kan dit klassikaal. Wanneer het onderwerp te diepgaand of persoonlijk is, bespreek je het met de desbetreffende leerling(en). Daarna besluit ik een paar dagen later geregeld om het onderwerp algemeen terug te laten komen in een les, zonder namen te noemen of het voorval te benoemen. Herhaling is key, op alle fronten!

Deze tekst hangt de deur van mijn klas. – @Brievenbusgeluk

Ken je leerlingen; ‘LEES’ hen de gehele dag door

Zorg dat je elke leerling kort observeert wanneer deze je klas binnenkomt. Doe dit ook tijdens de les, na de pauze en voordat ze naar huis gaan. Pas je gedrag aan op wat zij nodig hebben. Zorg dat je je leerlingen door-en-door kent. Weet wat hen bezighoudt. Kom terug op dingen die ze verteld hebben.
Neem hen even apart wanneer je merkt dat ze anders dan anders reageren. Doe dit niet op het moment wanneer ze uit hun window-of-tolerance (‘raampje’) schieten. Geef ze dan even de ruimte (op een veilige manier; veiligheid staat altijd op nummer één bij mij) en kom erop terug wanneer ze weer in staat zijn om te communiceren. Vraag op tijd om hulp aan je collega’s wanneer het je alleen even niet lukt. Ook dit getuigt van zelfkennis en helpt uiteindelijk iedereen.

Ken de lesstof en leerlijnen; bepaal wat JOUW klas nodig heeft, volg niet slaafs de methode

Wanneer je net voor de klas staat, denk je wellicht dat je de wijsheid in pacht hebt, omdat je je PABO-diploma op zak hebt. Ik zie dat anders: lesgeven is net als autorijden; je leert het pas wanneer je het alleen doet. Een stage is echt anders. Zorg dat je niet meteen van de methode afwijkt, ken eerst de leerlijnen. Dit duurt op zijn minst een jaar. Daarna is het ook belangrijk dat je begrijpt welke lesstof in de jaren daarvoor aangeboden is en welke er in de jaren na jouw jaar aangeboden zal worden. Overleg met collega’s die al jaren voor de klas staan.
Ook is het natuurlijk belangrijk dat je tijdens het lesgeven, het nakijken van toetsen en in gesprek met collega’s en ouders bekijkt of de lesstof echt bij de desbetreffende leerling past. Ben niet te bang om hoog in te zetten. Let wel op dat je niet te hoog inzet, dat werkt faalangst en/of een laag zelfbeeld in de hand. Zorg dat je leerlingen succeservaringen op kunnen doen, maar schroom niet om hen af en toe (afhankelijk van de leerling en zijn/haar zone van naaste ontwikkeling¹) met fouten in aanraking te laten komen.

Heb voor jezelf duidelijk wat de doelen van het leerjaar zijn, maar ook wat de doelen van de leerlingen op elk vakgebied zijn. Vergeet daarbij de sociale en emotionele doelen niet. Deze doelen komen namelijk terug in ALLE vakgebieden. Betrek je leerlingen bij hun doelen. Vraag hen wat ze willen leren en laat hen meedenken in HOE ze dit kunnen gaan leren. Zet samen de stappen die ze nodig hebben.
Leg deze stappen goed vast. Voor de één gevisualiseerd met plaatjes, voor de ander in woorden. Bespreek deze doelen samen met de leerling én hun ouders/verzorgers. Betrek de leerling tijdens het rapportgesprek ook echt in het gesprek. Laat hem/haar zelf de doelen uitleggen en beargumenteren of ze deze doelen behaald hebben en aan nieuwe doelen willen gaan werken. Dit vergroot de betrokkenheid en het gevoel van autonomie en eigenaarschap.

‘Zeg wat je doet en doe wat je zegt’

Eigenlijk alle leerlingen (mensen) houden van duidelijkheid en structuur. Dit biedt namelijk veiligheid. Dit wil niet zeggen dat je nooit eens iets spontaans kunt doen. Om mijn leerlingen te leren omgaan met veranderingen en wat flexibeler te worden, wijk ik juist ook geregeld af van de geijkte structuur en begin ik spontaan mijn mooiste moves te laten zien, te zingen of mijn stomste dad jokes te vertellen. Dit zorgt ook voor de nodige ontspanning en gezelligheid in de klas.
Ik zorg er echter wel voor dat ik nakom wat ik beloof. Ook leer ik mijn leerlingen om voor zichzelf op te komen en om, wanneer ik iets vergeet,( want ja, zelfs ik vergeet wel eens wat) dit netjes aan te geven. En weet je wat: dat is prima, want fouten maken mag, als je er maar van leert.

Neem jezelf niet te serieus

Als laatste wil ik graag nog even kwijt dat HUMOR echt enorm belangrijk is in je klas. Het zorgt voor verbondenheid en ontspanning. Het zorgt ervoor dat je leerlingen graag in de klas zijn en zich thuis voelen op school. Het versterkt de band tussen jou en je leerlingen. Tenzij je alleen maar saaie dad jokes in huis hebt, zoals ik, dan kunnen ze er ook wel eens helemaal genoeg van krijgen. Gelukkig gaan ze na een dag gewoon weer naar huis en beginnen we de volgende dag weer met frisse moed samen. 😉

Met (leer)krachtige groet,
Annemarie van de Wouw