Begrijpend lezen is al jaren een zorgenkindje in het onderwijs. Steeds meer leerkrachten en ouders vragen zich af: hoe help ik kinderen beter teksten begrijpen? In een wereld waarin informatie voortdurend op ons afkomt – via nieuwsberichten, TikTok, reclames en chats – is het vermogen om teksten te begrijpen en er kritisch over na te denken belangrijker dan ooit. En precies daar komt Nieuwsbegrip om de hoek kijken.

Ik werk inmiddels een paar jaar met Nieuwsbegrip op een basisschool in Amsterdam-Zuidoost. Wat me vooral aanspreekt, is de combinatie van actualiteit en didactiek. Nieuwsbegrip gebruikt het nieuws van de week als basis voor lessen begrijpend lezen. En dat werkt. Want als je kinderen kunt laten lezen over iets dat gisteren op het Jeugdjournaal was, of waar ze hun ouders over hoorden praten aan de keukentafel, dan heb je hun aandacht. En aandacht is stap één naar begrip.

Wat is Nieuwsbegrip precies?

Nieuwsbegrip is een methode voor begrijpend lezen, ontwikkeld door het Cito en de Universiteit van Amsterdam. Elke week verschijnt er een nieuwe les die gebaseerd is op een actueel nieuwsitem. Die les bestaat uit een tekst op verschillende niveaus (van A tot E), opdrachten gericht op leesstrategieën, woordenschat en discussievragen. Het doel is helder: kinderen leren teksten lezen, begrijpen en analyseren. Maar dan op een manier die hen ook écht boeit.

Wat ik zelf waardeer, is de differentiatie. In een gemiddelde bovenbouwklas zitten leerlingen met een leesniveauverschil van soms wel twee jaar. Nieuwsbegrip biedt iedere leerling een tekst op zijn of haar eigen niveau, maar wel over hetzelfde onderwerp. Dat zorgt ervoor dat je als klas gezamenlijk over de inhoud kunt praten, zonder dat iemand afhaakt omdat de tekst ‘te moeilijk’ of ‘te makkelijk’ was.

Waarom werkt het?

De kracht van Nieuwsbegrip zit voor mij in de relevantie. Neem als voorbeeld de verkiezingen. In de week dat Nederland naar de stembus ging, las mijn groep 7 een tekst over stemmen, democratie en hoe wetten worden gemaakt. Het onderwerp kwam tot leven: leerlingen vroegen aan hun ouders op wie ze gingen stemmen, keken met meer aandacht naar het Jeugdjournaal en begonnen in de klas een eigen ‘verkiezing’ te organiseren. Dat is begrijpend lezen én burgerschapsvorming in één.

Daarnaast biedt Nieuwsbegrip een heldere structuur. Elke les volgt de zogenaamde strategieën van begrijpend lezen: voorspellen, ophelderen, samenvatten, vragen stellen en terugkijken. Als leerkracht weet je waar je op moet sturen, en de herhaling helpt leerlingen om steeds meer grip te krijgen op teksten. En nee, dat gaat echt niet vanzelf. Er zijn lessen waarbij ik het gevoel heb dat ik vijf keer hetzelfde moet uitleggen. Maar juist door elke week opnieuw te oefenen met herkenbare stappen, zie je langzaam verbetering.

Meer dan alleen begrijpend lezen

Wat ik vaak merk, is dat Nieuwsbegrip zich niet beperkt tot het vak begrijpend lezen. Het onderwerp van de week komt ook terug bij wereldoriëntatie, in kringgesprekken of zelfs tijdens het buitenspelen. Laatst behandelden we een tekst over wateroverlast in Nederland. Een paar dagen later, toen het flink had geregend, kwamen twee leerlingen naar me toe: “Juf, kijk, dit is precies wat er in de tekst stond!” Zo zie je dat wat ze lezen, ook echt blijft hangen.

Bovendien stimuleert het kritisch denken. Nieuwsbegrip moedigt leerlingen aan om vragen te stellen bij wat ze lezen: Klopt dit? Hoe weet ik dat? Wat vind ik ervan? Dat is ontzettend waardevol, zeker in deze tijd van fake news en algoritmes. Kinderen leren niet alleen wat er gebeurt in de wereld, maar ook hoe ze informatie kunnen beoordelen.

Praktische kant

Elke zondagochtend verschijnt er een nieuwe les op het platform. Ik kijk dan vaak al even vooruit: wat is het onderwerp, welke woorden zijn lastig, welke opdrachten wil ik klassikaal doen en welke laat ik zelfstandig maken? Het voorbereiden kost me meestal niet meer dan twintig minuten. De lessen zijn kant-en-klaar, inclusief PowerPoint, instructie en verwerkingsopdrachten. Maar er is ook ruimte voor eigen invulling. Soms koppel ik de tekst aan een filmpje of laat ik leerlingen hun eigen nieuwsbericht schrijven.

Er is ook een Nieuwsbegrip XL-variant, met verdiepende taken voor taalzwakkere of juist taalsterke leerlingen. En als je in een NT2-klas werkt, kun je kiezen voor Nieuwsbegrip Extra, met eenvoudiger taalgebruik en meer visuele ondersteuning. Er is zelfs een versie speciaal voor het voortgezet onderwijs.

Wat vinden de leerlingen?

De eerlijkheid gebiedt me te zeggen: niet iedereen is altijd even enthousiast. Sommige kinderen vinden lezen nou eenmaal niet leuk. Maar over het algemeen merk ik dat Nieuwsbegrip hen aanspreekt. Vooral als het onderwerp dichtbij komt. Toen we een les deden over voetbal en de transfermarkt, wilden zelfs de grootste leeshaters plots meedoen. En als ze tijdens het lezen zeggen: “Hé, dat wist ik nog niet!” – dan weet ik dat het werkt.

Tot slot

Nieuwsbegrip is geen wondermiddel. Kinderen worden er niet in één klap betere lezers van. Maar het is wel een sterk, actueel en motiverend hulpmiddel binnen je taalaanbod. Je slaat meerdere vliegen in één klap: begrijpend lezen, woordenschat, kritisch denken en wereldoriëntatie. En misschien wel het belangrijkste: je laat kinderen zien dat lezen iets is waarmee je de wereld beter kunt begrijpen. En dat is, zeker vandaag de dag, goud waard.