Hoogsensitiviteit in het kort

‘Wat ben jij gevoelig!’, ‘Kom op, zo hard praten ze niet!’, ‘Daar hoef je toch niet om te huilen, stel je niet zo aan?!’. Zomaar wat random opmerkingen, die ik als hoogsensitief kind tijdens mijn basisschooltijd te horen heb gekregen. Ik had ook elke dag hoofdpijn. Vaak kwam ik ontzettend moe uit school of ontplofte de boel thuis. Met de kennis van nu, kan ik het allemaal veel beter plaatsen. Ik bén hoogsensitief. En wat is er eigenlijk weinig voor nodig, om een hoogsensitief kind in jouw klas te helpen, zodat het ook een fijne tijd kan beleven. In deze blog gaan we dieper in op het begrip hoogsensitiviteit. 

Hoogsensitief (of ook wel hooggevoelig) ben je. Inderdaad, met de nadruk op bén, want hoogsensitiviteit is een eigenschap. We ervaren allemaal wel eens een periode waarin je gevoeliger bent voor prikkels, bijvoorbeeld voor harde geluiden. Vaak ligt de oorzaak hiervan in het ervaren van (langdurige) stress. Wanneer er minder stress is, zakt deze overgevoeligheid ook. Wanneer je hoogsensitief bent, ben je dit altijd. Het is er dus ook altijd. Je brein is als het ware anders bedraad. Je bent als hoogsensitief persoon (hsp) gevoelig voor prikkels én de intense verwerking daarvan. En juist door de intense verwerking van die prikkels ervaar je als hsp-er daar ook een grotere impact van.

Feiten hoogsensitiviteit

– 20% van alle mensen is hoogsensitief
– Evenveel jongens als meisjes zijn hoogsensitief
– Hoogsensitiviteit is een eigenschap, geen aandoening
– Hoogsensitiviteit is door hersenscans aangetoond
– Hoogsensitieve mensen hebben een gevoeliger zenuwstelsel
– Hoogsensitiviteit is geen ónvermogen, maar een vérmogen

In de klas… In de huid van…

Denk even aan je nieuw klas. Grote kans dat daar dus meerdere hoogsensitieve kinderen inzitten. Het brein van iemand die hoogsensitief neemt dus veel meer prikkels waar dan iemand die niet hoogsensitief is. Alles komt binnen. En alles wordt dus ook intenser verwerkt.

Kruip nu eens in de huid van dat hoogsensitieve meisje:
Volgende week is de zomervakantie afgelopen. Je hebt zin in school, maar het is ook spannend. Dit voel je van binnen sterk (dit zijn trouwens ook prikkels die je als hsp-er eerder opmerkt). In je hoofd bedenk je allerlei scenario’s. ‘Ik hoop dat de nieuwe meester aardig is.’, ‘Straks zit ik naast Pietje, dat wil ik niet, die is zo druk!’, ‘Stel je voor dat ik het allemaal niet snap, dat durf ik echt niet te zeggen, ik ken de meester niet eens!’. De opgebouwde spanning zorgt ervoor dat je hoofd maar blijft piekeren en je slaapt al dagen onrustig.

Dan is het zover: de eerste schooldag! ‘Mam, mijn sok zit niet lekker!’ ‘Straks komen we niet op tijd, schiet nou op mam!’ ‘Wat zitten er veel kinderen in de klas en wat praten ze hard!’ ‘Even kijken wat er allemaal anders is dan vorig jaar hoor’. ‘Keek de meester nou streng naar mij? Heb ik misschien iets verkeerd gedaan?’ ‘Ik denk dat hij het trouwens ook wel spannend vind deze eerste dag, hij zegt het dan wel niet, ik zie het aan zijn ogen, ik voel het gewoon!’. ‘Ik zit toch naast Pietje, zo irritant dat hij steeds tikt met zijn voet, ik kan mij zo echt niet concentreren’.

Overprikkeld

Je snapt, als je hoogsensitief bent, kan het in de klas nogal overweldigend zijn met al die prikkels gedurende de dag. Zoveel geuren, zoveel geluiden, zoveel gevoelens van iedereen, inclusief die van jezelf. Het brein van een hsp-er pikt door zijn gevoeligheid meer signalen op uit de omgeving. Het lijkt alsof hun zintuigen als het ware scherper zijn afgesteld. Of dat er een filter mist.

Bovendien worden al deze prikkels op een dieper niveau verwerkt, het kost hen meer tijd om al de indrukken een plekje te geven. Het systeem van een hsp-er raakt zo veel sneller overbelast en de kans op overprikkeling is daardoor veel groter. Het heeft meestal als gevolg dat een kind overstuur raakt: alles moet eruit. Vaak zie je dit niet direct terug op school (dit kan overigens wel: huilen, woede en boze buien, of juist heel teruggetrokken gedrag), maar vaker gebeurd het wanneer ze eenmaal thuis zijn, dan ontploft de boel.

Wat kun je als leerkracht doen om een hoogsensitief kind een fijne tijd bij jou in de klas te laten ervaren?

Natuurlijk heb je als leerkracht je handen vol aan het runnen van een klas. Er is zoveel wat aandacht nodig heeft. Toch is er niet veel voor nodig om het hoogsensitieve kind bij jou in de klas een fijne tijd te laten ervaren.

Enkele van onderstaande tips kunnen al een wereld van verschil maken voor een hoogsensitief kind:

– Erken de gevoelens en gevoeligheid en neem het serieus
– Zorg als leerkracht voor een oprechte, voorspelbare en open houding (hij/zij voelt het wanneer je niet eerlijk bent)
– Kijk naar de behoefte achter het gedrag
– Bied veiligheid en structuur
– Vraag naar het plekje in de klas: wat is voor jou een goede plek? Naast de muur is vaak een geliefd plekje, dat scheelt weer een hoop prikkels van iemand naast je.
– Zorg voor een rustige omgeving qua inrichting en geluid
– Kies samen met het kind een plekje waar het zich even terug kan trekken
– Houd regelmatig een gesprekje, zo voelt het kind zich gezien en gehoord
– Zet materialen in die helpen bij het afschermen van prikkels (koptelefoon/ studybuddie)

Hoogsensitieve kinderen kunnen soms best struggelen met de uitdagingen die het met zich mee kan brengen. Wanneer ze zich hierin gezien, gehoord en gesteund voelen door jou als leerkracht, maak jij voor hen een wereld van verschil. Én geef je hen een fijne tijd bij jou in de klas!

Janine van der Bent