Help kleuters spelen?!

Graag neem ik je mee op een korte reis. Namelijk wat als er kleuters uitvallen in het kleuteronderwijs en zelfs thuis zitten? Hoe zien we de kleuter en welke mogelijkheden bieden we aan? Laatst chatte een IB-er me onderstaande: “Het gedrag van heel jonge kinderen is de laatste tijd dramatisch.” Er vallen veel kinderen uit. Er is een wachtlijst voor het s(b)o“. Is dit misschien iets voor je artikel? Deze IB-er hoorde dit bij het overleg met SWV en andere externen. Kortom, zitten er nu hele jonge kinderen thuis? In dit artikel gaat het over een praktijkvoorbeeld en hoe kunnen we met elkaar iets voor de kleuters betekenen? Er komen belangrijke titels van boeken voorbij. Ook een korte samenvatting van een telefoongesprek met een deskundige over de juiste werkwijze met kleuters. We kijken naar win-win situaties en wat is productief in plaats van destructief? Zitten we alweer op de goede weg of is er meer nodig om uitval van leerlingen te voorkomen? Is er al iets ingezet?

Een ervaring/praktijkvoorbeeld; ter illustratie.

Een schets van een kleuter in de 0/1 groep. We noemen haar Erica. (Gefingeerde naam). Erica is leergierig. Ze heeft een enthousiaste en goede werkhouding. Erica kan zitten knutselen met het puntje van haar tong uit haar mond en met rode wangen. Ze wordt wel ongeduldig als ze iets niet helemaal voor elkaar krijgt. Erica geeft wel aan, als de gekregen opdracht in haar ogen niet helemaal uit te voeren is. Ze komt dan stil te vallen. Ze wacht tot de juf haar meer uitleg geeft. Echter juf stimuleert haar ook om haar eigen ideeën in te brengen. Erica vindt dit moeilijk. Ze wil graag een exacte uitleg, om dan precies het werkje na te kunnen maken. Erica doet goed mee in de kring, totdat er een ommezwaai komt. Waar ligt dit aan? Erica deed altijd goed mee.

Ten opzichte van medeleerlingen had ze minder aansluiting. Ze had de langste spanningsboog bij een werkje maken. Ze gehoorzaamde goed en zette zich goed in. De juf ervaarde een keerpunt. Erica gaat pas laat met een prentenboek in de kring zitten. Ze komt niet meer toe aan het goed doornemen van haar uitgezochte boek. Ze wil het boek verder inkijken, maar de tijd is voorbij. De kringactiviteit gaat starten. Helaas reageerde Erica met onaangepast gedrag. Uit de kring gaan lopen, op een kast gaan klimmen. Door het kringgesprek gaan praten. Niet op je beurt willen wachten en dwars gedrag laten zien. In bepaalde situaties ging ze echt moeilijk gedrag laten zien.

Gevonden info op internet, een toepasselijk boek.

Op internet, bij het zoeken naar uitval van kleuters, kom je al gauw de titel van het boek “Help er vallen teveel kinderen uit“, door Guy Stevens. Geen onbekende naam. Al eerder was dit boek aangeraden in een onderwijsgroep op facebook. Stevens wil laten focussen op het kind. Niet op het systeem. Hij adviseert niet te letten op de kalenderleeftijd en in de leeftijd van 0-7 à 8 jaar niets te forceren. Stevens pleit voor ontwikkelend leren. Het is belangrijk om preventief te handelen. Ga je dit boek ook doornemen? Op zijn LINKEDIN geeft Stevens aan dat er een toename is van leer-en gedragsproblemen. Over zijn boek kom ik een recensie tegen door Bertine van den Oever. Ik mag haar bellen en we hebben een goed gesprek.

Kleutervriendelijk

De recensent van het boek “Help teveel leerlingen vallen uit“ verteld. Ze geeft aan dat er meerdere ontwikkelingen zijn. Allereerst is er iets maatschappelijks gaande. Nu in deze tijd, in deze cultuur. Het digitale gebruik is er. Al die schermpjes, die ook als zoethouders voor kinderen worden ingezet. Ouders die minder oogcontact maken met hun kinderen en minder met hen spreken, omdat ze zelf gegrepen worden door wat er op het scherm van hun mobiel gaande is. Ook motorisch is het veranderd. Het vele zitten.

De start is al het vele zitten in de maxicosi’s. Hierdoor is er letterlijk en figuurlijk minder ruimte voor de grote motorische ontwikkeling en het ontdekken van de wereld met je hele lijf. Dit minder in je lijf start al meteen in de babytijd. Bertine haar waarneming is, dat er weer meer aandacht is voor het terugbrengen van spel en voor een ruimer aanbod, een rijkere leeromgeving in de onderbouw. Dat er voor alle kinderen iets naar wens is. Er te kiezen valt. Ook in groep 3 komt in de middag (soms) meer ruimte voor spel.

Boeken

Het boek “Kiezen voor het jonge kind” is nu ook bij de PABO leesvoer. Dit boek is een zeer complete weergave van de ontwikkeling van het jonge kind en het onderwijs aan deze
doelgroep, aldus Bertine. In het boek de kleutervriendelijke school heeft Bertine het een en ander gelezen over neurologie, passend kleuteronderwijs en dat veel kleuterleraren dit intuïtief al wat aanvoelden. Is je interesse gewekt om ook dit boek door te nemen?

Onze impact en verantwoordelijkheid

Nemen we onze verantwoordelijkheid als onderwijsmensen? Ziet u de kleuter in zijn totaal? Of ziet u het jonge kind als een schoolkind, waarbij zo snel mogelijk resultaten in cijfers gezien moeten worden? Het is belangrijk dat we de kleuter kleuter laten zijn. Een rijk aanbod met kleuteractiviteiten. Waar denk je dan aan? Hopelijk materialen en mogelijkheden waarmee de kleuter heerlijk mee in de ruimte kan werken. Puzzels, tekenen, verven, buitenspelmateriaal, bouwen, sjouwen zoals met planken etc. Het plezier beleven aan voorlezen, verhalen vertellen, gedichtjes en kleuterliedjes aanleren, samen knutselen.

Denk je mee?
Reacties zijn van harte welkom.

Win Win

Hiervoor gaan we toch? Als we dit toepassen en ontwikkelingsgericht werken, de leerling volgen, dan is dit alleen maar productief.

Reacties vanuit de praktijk

Het is bekend, dat als een kleuter al te snel schoolkind moet zijn, te snel in het platte vlak werkt, resultaatgericht moet werken, dit zijn weerslag kan hebben in bijvoorbeeld groep 4. Het opbrengstgerichte onderwijs is ten goede veranderd. Het is nu verplicht om de leerling te volgen. Dit doordat de CITO toetsen bij de kleuters niet meer mogen. Het volgen van de kleuter in zijn totaliteit raadt Bertine aan. Ze vertelt dat hierbij de ontwikkelingscirkel van Frea Janssen Vos een passende is. Achterstanden rondom lezen kan pas bekeken worden nadat het kind er werkelijk aan toe is.

Wat kunnen we doen?

“Waar blijft de kleuter” is een boek die nu ook wordt gebruikt op veel PABO’s.
Wellicht sta je nu ook in de startblokken om ook deze inhoud door te nemen, als deze titel je nog onbekend is? Ruimte geven aan veel spelen door de kleuters met veel uitdagende materialen te omringen.

De kleuter kleuter laten zijn. Hoe doen we dit?

In groep 1 en 2 de kinderen op hun eigen tempo zich laten ontwikkelen, ze de ruimte geven om veel te bewegen en te spelen, ze leren door te spelen en te doen en door passende
aangeboden kleuteractiviteiten.

Nog even terug naar het praktijkvoorbeeld

Erica wil graag haar eigen inbreng hebben. Zoals bij het moment van een prentenboek lezen. Als ze deze net heeft gepakt, wil ze hier ook graag de tijd voor krijgen. Als Erica meer ruimte krijgt in wat ze graag wil doen, zal haar dit meer helpen? In het algemeen; we kunnen verder gaan met de kleuter weer kleuter te laten zijn. Bij Erica kunnen ook andere zaken spelen.
Misschien heeft ze juist S(B)O nodig. Dit is nog in onderzoek. Een vroegere collega vertelde dat eerst alle kinderen naar de BO moesten. Ze zeiden toen al als collega’s tegen elkaar dat dit in de praktijk niet werkt. Er zijn altijd kinderen die in het S(B)O beter op hun plek zijn, aldus de vroegere collega.

Wensen

We hebben veel handvatten om de leerling op de juiste wijze tegemoet te treden. In goede samenwerking met elkaar, als onderwijsland, met vele mogelijkheden.

Met dank aan Bertine. Ze heeft telefonische vragen beantwoord en we hebben elkaar goed kunnen spreken en aanvullen. Ze heeft mijn artikel van te voren kunnen doornemen.
Met dank aan Kirstin voor het beantwoorden van mijn vragen. Aan Carla voor ons spontane, onverwachte gesprek. Ook dank aan Anja en Louise, zij reageerden op mijn appje.

Marja Jonker